سیستم جرقه زنی خودرو نقش جدی و اساسی در به کار افتادن و حرکت اتومبیل دارد. یکی از اجزای مهم سیستم الکتریکی خودرو، کوئل نام دارد. این قطعه در ایجاد جرقه و تولید انرژی لازم برای به حرکت درآمدن اتومبیل تاثیر به سزایی دارد.
برای آن که موتور روشن شود، باید ابتدا مکش هوا انجام شده و سپس مخلوط سوخت و هوا متراکم شود. در مرحله بعد نوبت به احتراق سوخت و هوای متراکم شده می رسد. در آخر نیز باید مواد حاصل از احتراق، از خودرو خارج شود؛ این ماده در واقع همان دودی است که از اگزوز خارج می شود.کوئل نیز مانند بسیاری دیگر از قطعات خودرو ممکن است دچار فرسودگی شده و خراب شود. شناخت این قطعه و آشنایی با دلایل و علائم خرابی آن مسئله بسیار مهمی است. زیرا در اثر خرابی کوئل احتمال آسیب رسیدن به سایر قطعات اتومبیل نیز افزایش یافته و حتی ممکن است موتور خودرو نیز آسیب ببیند.
ساختار کوئل
جرقه ای که موتور برای عمل احتراق و به کار افتادن به آن نیاز دارد، باید حداکثر قدرت لازم را داشته باشد. ولتاژ این جرقه بیش از ۲۰۰۰۰ ولت است؛ این در حالی است که باتری توانایی تولید ۱۲ ولت برق را دارد. نقش کوئل در این مرحله مشخص می شود؛ کوئل سیم پیچ تقویت کننده ای دارد که ولتاژ دریافتی از باتری را تقویت کرده و آن را توسط وایر به شمعی که زمان احتراقش رسیده، انتقال می دهد.
بین سیم پیچ ها و داخل آن از عایق اپوکسی تشکیل شده که مانع از نفوذ آب و گرد و خاک به داخل سیم پیچ می شود. کوئل دارای ۴ عدد پایه برای جرقه شمع ها و ۴ عدد پایه دیگر برای سایر عملیات است. البته تعداد پایه های جرقه متناسب با تعداد سیلندرهای اتومبیل است. در برخی از خودرو ها نیز از نوع دیگر کویل استفاده می شود. در این ماشین ها هر شمع دارای یک کوئل بوده که بدون نیاز به وایر به سر آن متصل می گردد.
تشخیص خرابی کوئل خودرو
برای تشخیص خرابی کویل باید به نشانه ها دقت کنید. علامت هایی که سیستم جرقه زنی در زمان روشن شدن خودرو بروز می دهد، کمک می کند تا دقیقا تشخیص هید که ایراد از کجاست.
اگر سیستم جرقه زنی خراب باشد با نشانه هایی چون ریپ زدن، لرزش و تک کار کردن موتور همراه است. همچنین ممکن است صدایی شبیه “پت پت” از اگزوز شنیده شود. در این صورت باید اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهید:
۱. زمانی که موتور ریپ می زند باید در حالی که موتور روشن است، وایرها را یکی پس از دیگری از شمع ها جدا کرده و در فاصله ۲ سانتی متری از آن ها نگه دارید. اگر وایر و کوئل سالم باشند، صدای جرقه ای از وایر شنیده خواهد شد.
اگر صدای جرقه ای از یک یا چند وایر به گوش نرسید، سر دیگر آن را از کویل جدا کرده و در فاصله ۱ تا ۲ سانتی متری نگه می داریم؛ در این صورت:
الف) با شنیده شدن صدای جرقه می توان مطمئن شد که وایر خراب بوده و باید تعویض گردد. در اثر معیوب بودن عایق وایر، سیستم دچار برق دزدی شده یا انتقال جریان برق صورت نمی گیرد. (توجه داشته باشید که به طور کلی باید پس از طی ۶۰ هزار کیلومتر وایر شمع و پس از طی ۲۰ تا ۶۰ کیلومتر شمع های خودرو را تعویض نمایید.)
ب) شنیده نشدن صدای جرقه به منزله خراب بودن کوئل بوده و نشان می دهد که کویل در این خروجی برق نمی دهد.
یکی دیگر از علائمی که بیانگر خرابی کویل است، عدم هدایت جریان برق درست می باشد. در این شرایط تنها راهکار موجود تعویض کوئل است.
برای اتومبیل های دارای کوئل بدون وایر (مانند پژو ۲۰۶) دیگر نمی توان از روش تستی که گفته شد، استفاده کرد. در این خودروها باید کوئل معیوب را با نمونه سالم جایگزین کرده و بررسی کنید که آیا مشکل بر طرف شده است.
۲. در حالت بعدی ممکن است از تمام شمع ها صدای جرقه شنیده شود؛ در این حالت باید شمع ها را تعویض کره و وضعیت را مجددا برررسی نمایید.
۳. گاهی نیز موتور در حالت درجا مشکلی نداشته و عملکرد عادی و خوبی دارد ولی هنگام حرکت و پر کردن گاز (ویژه در دنده سنگین) برای یک لحظه ریپ زده و سپس درست می شود. در چنین شرایط ایراد به ترتیب از وایر شمع، شمع و به احتمال کمتر از کوئل است.
نحوه عیب یابی کویل دوبل با دستگاه عیب یاب (دیاگ)
اگر کویل دوبل سوخته باشد، با روشن شدن لامپ عیب یاب دستگاه، خطای کوئل دوبل نمایش داده می شود. زمان شارژ شدن کویل را می توانید در قسمت پارامترها مشاهده کنید. این زمان تابع دور موتور نبوده و ثابت است. (حدودا ۳ تا ۴ ثانیه طول می کشد.)
برای اطمینان از سالم بودن کویل می توان در بخش تست عملکردها، جرقه شمع را بررسی کرد. توجه داشته باشید که پیش از انجام این تست باید مطمئن شوید که وایرها سالم هستند و مشکلی در این قسمت وجود ندارد. برای انجام آزمایش در کوئل های دارای وایر نباید سر وایر به طور مستقیم با بدنه تماس پیدا کند. سر وایر را به سر شمع بچسبانید و یا آن را دائما دور و نزدیک کنید تا جرقه زده و صدای آن شنیده شود. همچنین می توانید یک شمع سالم جدید را به وایر وصل کرده و به سمت بدنه بگیرید تا شمع جرقه بزند. البته این نکته را در نظر داشته باشید که اتصال مستقیم سر وایر به بدنه ممکن است سبب سوختن یا نیم سوز شدن کویل و ECU اتومبیل تان شود.
تست کوئل با استفاده از دستگاه مولتی متر
پس از قرار دادن کلید یا سلکتور مولتی متر روی اهم متر، سیم های قرمز و مشکی را به بخشی که در دستگاه مولتی متر متعلق به آن ها است، متصل نمایید. در مرحله بعد باید پس از اتصال دو سر دیگر این سیم ها را به پایه های مدار اولیه و ثانویه، مقدار مقاومت اولیه و ثانویه را اندازه گیری نمایید. وجود اختلاف فاحش بین مقاومت اندازی گیری شده با مقدار استاندارد، به معنای معیوب بودن کویل است و باید این قطعه با نمونه سالم جایگزین گردد. این نکته را در نظر داشته باشید که تقریبا در همه کوئل ها مقدار مقاومت مدار اولیه (فشار ضعیف) یکسان بوده و کمتر از ۱ اهم است. اما مقاومت در مدار ثانویه (فشار قوی) برای مدل های مختلف، متفات است.
تست کویل با استفاده از اهم متر
کوئل های دوبل خطی مانند کوئل پژو ۲۰۶ تیپ ۲ و کوئل 206 تیپ 5 که فاقد وایر هستند را از این طریق می توان تست و بررسی کرد:
مرحله اول “تست سیم پیچ اولیه کویل اول” است؛ در این مرحله باید سوکت کویل را جدا کرد و دو سر اهم متر را به پایه های ۱ و ۴ وصل کنید. مقدار مقاومتی که اهم متر نمایش می دهد باید حدود ۰.۶ اهم باشد.
در مرحله دوم نوبت به “تست سیم پیچ اولیه کوئل دوم” می رسد. پس از اتصال دو سر پروب اهم متر به پایه های ۲ و ۳، مقاومت اندازه گیری شده باید ۰.۶ اهم باشد. اگر اهم متر عددی غیر از این مقدار را نمایش داد می توان به این نتیجه رسید که کویل خراب بوده و باید تعویض شود.
مرحله سوم، مرحله “تست سیم پیچ ثانویه کویل اول” می باشد. کوئل را از سر شمع ها جدا کرده و دو سر اهم متر را به برجک های خروجی مربوط به شمع ۱ و ۴ وصل کنید. در این حالت باید عدد ۲۲ کیلو اهم نمایانگر شود.
در آخرین مرحله که همان “تست سیم پیچ ثانویه کوئل دوم” است، دو سر پروب اهم متر به برجک های خروجی کوئل دوم که مربوط به شمع های ۲ و ۳ هستند، وصل می شود. مقاومت اندازه گیری شده در این مرحله نیز باید ۲۲ کیلو اهم باشد. وگرنه سیم پیچ ثانویه معیوب بوده و لازم است کوئل عوض شود.
تست کوئل CNP
ابتدا موتور را خاموش کرده و کاپوت را باز کنید. سپس کلیه سیم هایی که به شمع مربوط می شوند را با کمک از دستکش و تجهیزات ایمنی مناسب، جدا کنید. در مرحله بعد نوبت به وصل کردن شمع جدید به سیم شمع می رسد. حال باید به کمک انبر مخصوص، فیوز را در لوله بنزین قطع کنید. از شخص دیگری کمک بگیرید تا همزمان با این که شمع را نگه داشته است، دکمه موتور را فشار دهد. در این مرحله باید منتظر شوید اتومبیل روشن شود؛ سپس بررسی کنید که آیا جرقه آبی رنگ در فضای خالی شمع مشاهده می شود یا خیر. در صورت ایجاد جرقه می توان از سالم بودن موتور و درست کار کرن آن مطمئن شد. اما اگر جرقه ای ایجاد نشد یا جرقه ها به جای آبی، نارنجی بودند، خراب بودن کوئل مشخص می گردد.
تست کویلCOP
برای بررسی وضعیت کویل COP ابتدا موتور خودرو را روشن کرده و سرعت آن را در حالت در جا یا استراحت قرار دهید. پس از باز کردن زبانه کوئل شماره ۱ و خارج کردن آن، عملکرد کویل را بررسی کنید. اگر صدایی از موتور شنیده شد، یعنی این کوئل سالم بوده و به خوبی کار می کند. این مراحل را تا زمانی که تمام کویل های باقی مانده همزمان کار کنند، تکرار کنید. اگر همه کوئل ها سالم باشند، نباید خللی در عملکردشان ایجاد شود.
بررسی زمان تعویض کوئل خودرو
زمان تعویض کویل به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای آن که به درستی عیب یابی کرده و به اشتباه این قطعه را تعویض نکنید لازم است به علائم و نشانه های موجود توجه نمایید. برخی از نشانه های خرابی کوئل عبارتند از:
• روشن نشدن خودرو
• افزایش مصرف سوخت
• لرزش موتور خودرو
• کاهش قدرت جرقه زنی در موتور
• بهم ریختن سیکل موتور
• دیر روشن شدن ماشین
• آرام کار کردن، ﻋﺪم ﻛﺸﺶ و اﻓﺖ ﺗﻮان موتور
• روشن شدن چراغ انژکتور
• خروج بوی نامطبوع از اگزوز
هرگاه با یکی از علائم ذکر شده مواجه شدید، بدانید که کوئل اتومبیل شما دچار نقص شده و باید در اولین فرصت تعمیر یا تعویض گردد تا از آسیب رسیدن به سایر قطعات خودرو جلوگیری شود.
پیغام های خطای مربوط به کویل خودرو
اولین اقدامی که باید برای عیب یابی کوئل انجام دهید، چک کردن کیفیت سوخت و وضعیت فیلتر سوخت است. پس از آن با استفاده از دستگاه PPS به بررسی ایرادات حافظه ECU موتور بپردازید. در جدول زیر برخی از کدهای خطایی که در اثر خرابی کویل نمایش داده شده و به دنبال آن چراغ انژکتور روشن می شود، گردآوری شده است. کدهای خطای P0350 تا P0362 و P2300 تا P2327 از جمله کدهای مربوط به ایراد کوئل هستند.
نحوه تعویض کوئل خودرو
پس از آن که مطمئن شدید قطعه معیوب اتومبیل تان که عملکرد آن را مختل کرده، کوئل خودرو است، باید هر چه سریع تر نسبت به تعویض این قطعه اقدام کنید. در ادامه نحوه تعویض کویل به صورت مرحله به مرحله مشخص شده است:
• ابتدا باید باتری و محفظه نگهدارنده آن را جدا کنید. چرا که از دسترسی آسان به کویل جلوگیری می نمایند.
• پس از آن به سراغ وایر شمع ها رفته و آن ها نیز از کویل جدا کنید. برای آن که هنگام اتصال مجدد با مشکلی مواجه نشوید، پیش از جدا سازی وایرها، محل اتصال آن ها را به خاطر بسپارید.
• سومین مرحله جدا کردن کانکتور سیم کشی مدار اولیه کویل از کوئل است.
• در مرحله بعد باید پس از باز کردن پیچ های اتصال کویل به سرسیلندر، کوئل را پیاده کنید. (برای سوار کردن مجدد کویل و قرار دادن آن در جای خود کافی است عکس مراحل جدا سازی را انجام دهید.)
پیاده کردن وایرها
پیشتر اشاره کردیم که هنگام جدا کردن وایر ها باید محل و نحوه اتصال آن ها را به خاطر بسپارید تا هنگام نصب مجدد دچار مشکل نشوید؛ در ادامه مراحل پیاده سازی وایرها بررسی شده است:
• سپس سر وایر را گرفته و آن را از محل نصب جدا نمایید. (محل نصب وایرها بسته به نوع خودرو می تواند شمع، دلکو یا کوئل باشد.) برای پیاده کردن وایرها بهتر است آن ها را از بست نگهدارنده شان که روی سرسیلندر قرار دارد گرفته و جدا کنید.
• حتما این نکته را در نظر داشته باشید که برای جدا کردن وایر اگر سیم آن را گرفته و بکشید، این قطعه آسیب دیده و خراب می شود.
.png)